Mijn dochter is nu 16, maar ze heeft nog steeds haar eerste knuffeltje. Het is een roze konijn dat eruitziet alsof het een oorlog heeft overleefd – een oor hangt er half af, de staart is kaal en de kleur is meer grijs dan roze. Toch ligt het nog altijd op haar nachtkastje. “Voor als ik hem nodig heb,” zegt ze dan. En eerlijk? Ik snap het helemaal. Want als ouder heb je het vast ook wel eens gezien: dat moment waarop je kind verliefd wordt op een knuffeltje. Het gebeurt meestal helemaal niet bewust, maar ineens is er die ene beer of dat ene konijn dat overal mee moet. Naar bed, naar oma, naar de supermarkt. Alsof hun leven ervan afhangt. En misschien is dat ook wel zo.
Hoe kinderen hun hartenvriend vinden
Vorige maand was ik met mijn buurvrouw in de stad. Haar zoontje van twee mocht een nieuw knuffeltje uitzoeken. We waren in zo’n grote speelgoedwinkel met honderden verschillende knuffels. Verwachtte je dat hij voor de grootste of mooiste zou gaan? Mooi niet. Hij greep een simpel grijs muisje uit de onderste bak en knuffelde het alsof hij het al jaren kende. “Deze,” zei hij vastberaden. Dat is zo typerend voor kinderen – ze vallen niet voor marketing of uiterlijk, maar voor gevoel. Soms is het gewoon het knuffeltje dat op het juiste moment voorhanden was. Misschien lag het in hun bedje toen ze een nachtmerrie hadden. Of het viel uit de kinderwagen precies op het moment dat ze begonnen te huilen. Vanaf dat moment wordt het hun persoonlijke bodyguard tegen alle enge dingen in de wereld. Het ruikt naar veiligheid, voelt als thuiskomen en is er altijd wanneer mama en papa er even niet zijn.
Waarom wetenschappers dit zo fascinerend vinden
Je zou denken dat psychologen wel wat beters te doen hebben dan kinderen met knuffeltjes bestuderen, maar ze zijn er echt door geobsedeerd. En terecht, want er gebeurt iets bijzonders in die kleine hoofdjes. Een onderzoeker genaamd Donald Winnicott – die had duidelijk te veel tijd – bedacht er zelfs een moeilijk woord voor: overgangsobjecten. Klinkt indrukwekkend, maar het betekent gewoon dat kinderen hun knuffel gebruiken om de brug te slaan tussen baby-zijn en groot-worden. Nederlandse onderzoekers hebben uitgevogeld dat zo’n 60% van alle kinderen een supersterke band heeft met hun knuffeltje. En die kinderen? Die gaan later beter om met stress. Ze leren zichzelf kalmeren zonder dat wij ouders hoeven in te grijpen. Handig toch? Ook leren ze empathie door voor hun knuffel te zorgen. Ze voeren het, stoppen het onder de dekens en troosten het als het ‘pijn’ heeft. Eigenlijk hun eerste cursus in het zorgen voor een ander. Best slim, die kleine mensen.
Als knuffeltjes ineens tot leven komen
Mijn nicht van drie heeft een knuffelhond die Billy heet. Die hond heeft volgens haar allergieën (mag geen vis eten), wordt misselijk in de auto en is bang voor stofzuigers. Compleet gestoord natuurlijk, maar voor haar is het volstrekt logisch. Billy heeft behoeften, Billy heeft gevoelens en Billy heeft haar nodig. Vorige week weigerde ze hem mee te nemen naar het zwembad omdat hij ‘niet van water houdt’. We hebben toen twee uur onderhandeld voordat Billy plotseling toch besloot dat zwemmen wel leuk leek. Kinderen doen dit constant – ze maken van hun knuffeltje een soort mini-versie van zichzelf. Als zij moe zijn, is hun knuffel ook moe. Als zij zich eenzaam voelen, dan voelt hun knuffel dat ook. Het is hun manier om hun eigen emoties te snappen en er grip op te krijgen. En wij ouders? Wij spelen mee omdat we zien hoe gelukkig het ze maakt. Ook al betekent dat soms dat we aan tafel een extra bordje moeten neerzetten voor een knuffeleend.
De dagelijkse realiteit van een knuffelleven
Laten we eerlijk zijn: leven met een kind dat verliefd is op een knuffeltje kan best uitdagend zijn. Wat doe je als het beestje kwijt raakt in de speeltuin? Hoe krijg je het schoon zonder dat je kind denkt dat je zijn beste vriend aan het verdrinken bent? En hoe leg je uit dat knuffeltjes niet mee mogen naar zwemles? De meeste ervaren ouders hebben wel een paar trucjes geleerd. Koop altijd twee dezelfde knuffels als je kunt – één voor gebruik, één voor emergencies. Al ken ik kinderen die het verschil direct doorhebben omdat de nieuwe niet de juiste ‘geur’ heeft. Was het knuffeltje regelmatig door het mee te nemen in bad. Ja, je kind zal eerst protesteren, maar uiteindelijk went het eraan. Bij Sazo kids vertellen ze dat ze regelmatig ouders hebben die in paniek terugkomen omdat ze per se nóg zo’n zelfde knuffeltje moeten hebben. “Het is een kwestie van leven of dood,” zei een vader me laatst. En hij meende het echt.
Wanneer kinderen hun knuffeltje loslaten
Het mooie aan kinderen is dat ze meestal zelf wel doorhebben wanneer ze hun knuffeltje niet meer zo hard nodig hebben. Het gebeurt bijna nooit van de ene op de andere dag. Meestal sluipt het erin. Ze nemen het nog wel mee naar bed, maar niet meer naar school. Of het mag mee op vakantie, maar niet meer naar de supermarkt. Grote veranderingen helpen vaak: de eerste dag op school, een verhuizing, of een baby broertje of zusje. Ineens hebben ze andere dingen aan hun hoofd. Sommige kinderen houden hun knuffeltje nog jarenlang in hun kamer. Niet om mee te spelen, maar gewoon omdat het er hoort. Een soort talisman die hen eraan herinnert dat ze ooit klein waren en dat dat prima was. En weet je wat grappig is? Ik ken volwassenen die hun eerste knuffeltje nog ergens hebben liggen. Misschien niet meer op het bed, maar wel ergens in een doos met andere schatten uit hun kindertijd. Want sommige vriendschappen verdwijnen nooit helemaal.
Het uitkiezen van een eerste maatje
Als je zwanger bent of net een baby hebt, denk je misschien: hoe kies ik het perfecte eerste knuffeltje? Nou, dat kun je vergeten. Kinderen kiezen zelf en hun logica snap je niet altijd. Ik heb kinderen zien vallen voor het goedkoopste knuffeltje in de winkel omdat het ‘lieve oogjes’ had. Of voor een knuffel die al half kapot was omdat het ‘zielig’ was. Wat je wel kunt doen? Zorg voor veilige opties. Geen kleine onderdelen die eraf kunnen vallen, materialen die niet irriteren en die makkelijk gewassen kunnen worden. Let op de grootte – groot genoeg om stevig vast te pakken, klein genoeg om overal mee naartoe te kunnen. En vergeet niet: bied meerdere opties aan. Leg verschillende knuffels neer en kijk waar je kind naar grijpt. Soms is het liefde op het eerste gezicht, soms duurt het even. Maar als het klikt, dan weet je het meteen. Dan zie je die speciale blik in hun ogen en weet je: dit wordt het begin van een mooie vriendschap. En wie weet hoe lang die gaat duren? Bij een speelgoedwinkel in Leiden hoorde ik laatst een verhaal over een knuffeltje dat nog steeds in de slaapkamer ligt van een student van 20. Sommige vriendschappen zijn blijkbaar echt voor het leven.
Op zoek naar dát ene speciale knuffeltje voor uw kind? Ga naar een speelgoedwinkel waar ze verstand hebben van wat kinderen echt willen. Want het gaat niet om het duurste knuffeltje, maar om het knuffeltje dat het hart van uw kind verovert.
